KLASA 7 B

1.06.2020 r.

TEMAT: TWORZENIE I BUDOWA WYRAZÓW

Wyraz podstawowy to ten wyraz , od którego tworzymy inne słowa.

Wyraz pochodny to ten wyraz , który został utworzony od innego słowa.

Przykłady:

wyrazy podstawowe :       wyrazy pochodne:

suszyć                                suszarka
jechać                                 dojechać
mądry                                 mądrość

Wyrazy pochodne powstają między innymi  wówczas, gdy pojawia się potrzeba nazwania czegoś

nowego.

Ich znaczenie zawiera znaczenie wyrazu podstawowego  oraz znaczenie dodanej cząstki.

Na przykład w wyrazie kawiarnia znajduje się znaczenie wyrazu podstawowego , czyli kawa,

oraz znaczenie cząstki  - arnia, która tworzy nazwy miejsc.

Wyraz pochodny składa się z :

*tematu słowotwórczego ( podstawy  słowotwórczej)

* i formantu 

Temat słowotwórczy to ta część , która została przeniesiona  z wyrazu podstawowego .

Temat słowotwórczy jest zazwyczaj wyrazem podstawowym bez końcówki fleksyjnej .

Mogą w nim występować oboczności.

Formant to element różniący wyraz pochodny od wyrazu podstawowego.

Przykłady:

liczyć ----- licz-ba

sunąć ----- prze-sunąć

stół ----- stol-ik        ( oboczności: o: ó   ; ł: l' )



Ćwiczenia : 2 / 284  , 3  / 285  , 4 / 285


TYPY   FORMANTÓW:

PRZEDROSTEK - cząstka, która występuje przed tematem słowotwórczym , np.

                             prze - śliczny
                             naj -szybszy
                             od - czytać
                             w- stać

PRZYROSTEK  - cząstka , która występuje po temacie słowotwórczym , np.

                             model - ka
                             państw-owy
                             szyb-szy
                             now - ość

WROSTEK - cząstka, która występuje między dwiema częściami  tematu słowotwórczego ,
 
                       pochodzącego z dwóch wyrazów, np.

                       powieści - o - pisarz
                       wierc  - i -  pięta

FORMANT ZEROWY - występuje wówczas, gdy część wyrazu została odrzucona

( lub zastąpiona inną końcówką ) i w związku z tym wyraz stał się inną częścią mowy, np.

                        dźwigać  - dźwig
                         pracować - prac -a

Ćwiczenia : 6 / 286 ,7 / 286  i 8 / 286 .

I to wszystko na dzisiaj !

WSZYSTKIEGO  NAJLEPSZEGO  Z OKAZJI  DNIA DZIECKA!